Zamówienia w dziedzinie obronności – jak ugryźć ten kawałek tortu?

Z perspektywy wydarzeń na gruncie krajowym, prócz medialnie doniosłej – historycznej wręcz - parady morskiej Marynarki Wojennej u wybrzeży Helu w ramach obchodów Święta Wojska Polskiego, uwagę „ludzi biznesu” przykuwać mogą komunikowane przez resort obrony działania.

W lipcu i sierpniu 2025 r. Ministerstwo Obrony Narodowej zakomunikowało szereg decyzji, które mają bezpośredni wpływ na rynek zamówień obronnych. Według tych komunikatów, budżet na obronność w 2025 r. sięga ok. 186,6 mld zł, co odpowiada ok. 4,7% PKB (wg MON stanowić to ma najwyższy historycznie wynik), z zapowiedziami utrzymania bardzo wysokiej trajektorii finansowania także w 2026 r.

25 lipca br. w Warszawie, podpisana została umowa o udzielenie Polsce przez Stany Zjednoczone gwarancji kredytowej w ramach programu Foreign Military Financing. Na tej podstawie udzielona ma zostać Polsce gwarancja kredytowa w wysokości 4 mld dolarów. Środki zostaną przeznaczone na modernizację polskich Sił Zbrojnych.

Tego samego dnia, Rada Ministrów przyjęła również dwa ważne dokumenty. Pierwszy z nich to Strategia Bezpieczeństwa Narodowego RP natomiast drugi, to uchwała w sprawie upoważnienia Ministra Obrony Narodowej do złożenia deklaracji w sprawie zaangażowania Polski w instrument Security Action for Europe (SAFE), czyli pozyskania pomocy finansowej z UE na wsparcie i przyspieszenie naszych inwestycji w przemysł obronny. SAFE to unijny program pożyczkowy do wartości 150 mld EUR.

Te perspektywy, w połączeniu z zatwierdzoną w czerwcu br. rewizją polskiego KPO gdzie przewidziano utworzenie Funduszu Bezpieczeństwa i Obronności (25 mld zł), w ramach którego finansowane miałyby być m.in. działania związane z infrastrukturą niezbędną do ochrony ludności i infrastruktury krytycznej (np. schrony, składy i miejsca przechowywania, obiekty opieki medycznej, zabezpieczenia sieci energetycznych), zachęcają do monitorowania rynku w zakresie możliwości sięgnięcia „po swój kawałek toru” i poszukiwania perspektyw związanych z prawdopodobnymi zamówieniami.

Wykonawcy chcący skorzystać – zarówno krajowi, jak i zagraniczni – muszą natomiast odnaleźć się w gąszczu szczególnych regulacji prawnych.

Zamówienia w dziedzinie obronności i bezpieczeństwa – podstawy prawne

Nie powinno ulegać najmniejszej wątpliwości, iż udzielanie tego typu specyficznego rodzaju zamówień podlega określonym restrykcjom.

Podstawę regulacyjną stanowią tu przede wszystkim przepisy Ustawy z dnia 11 września 2019 r. – Prawo zamówień publicznych (Dz.U. z 2024 r. poz. 1320 ze zm.) – dalej: „uPZP”, ustawy z dnia 11 marca 2022 r. o obronie Ojczyzny (Dz.U. z 2025 r. poz. 825 ze zm.) – dalej: u.o.o. oraz przepisy ustawy o ochronie informacji niejawnych, ustawy o finansach publicznych jak też regulacje unijne (w szczególności Dyrektywa 2009/81/WE w sprawie zamówień w dziedzinie obronności i bezpieczeństwa). Dyrektywa ta, wdrożona została do polskiego systemu prawnego ustawą z dnia 12 października 2012 r. o zmianie ustawy - Prawo zamówień publicznych z. 2004 r. oraz ustawy o koncesji na roboty budowlane lub usługi (Dz. U. poz. 1271), poprzez dodanie w obowiązującej w tym czasie ustawie z dnia 29 stycznia 2004 r. prawo zamówień publicznych, rozdziału 4a „Zamówienia w dziedzinach obronności i bezpieczeństwa”, oraz zdefiniowanie pojęć związanych z tymi zamówieniami. Od 1 stycznia 2021 r. w ramach obowiązującej aktualnie ustawy z dnia 11 września 2019 r. Prawo zamówień publicznych, zapisy te znajdują się w Dziale VI.

W połowie czerwca 2025 roku Komisja Europejska przedstawiła propozycję nowelizacji dyrektyw dotyczących transferów produktów i zamówień w sektorze obronnym, w ramach pakietu „Defence Readiness Omnibus”. Projektowana dyrektywa, obejmuje zmiany w Dyrektywie 2009/43/WE oraz Dyrektywie 2009/81/WE. Cel to ograniczenie barier administracyjnych i ujednolicenie przepisów, upraszczając wewnątrzunijne transfery produktów związanych z obronnością oraz usprawniając proces zamówień publicznych dziedzinie bezpieczeństwa i obronności. Zmiany te mają docelowo wzmocnić gotowość obronną Europy, poprzez przyspieszenie dostaw sprzętu wojskowego i ułatwienie współpracy państw członkowskich UE z sektorem przemysłowym.
Wracając jednak na krajowe podłoże ustawodawcze, zgodnie z art. 7 uPZP pkt. 36) przez zamówienie w dziedzinach obronności i bezpieczeństwa – należy rozumieć zamówienie udzielane przez zamawiającego publicznego lub zamawiającego sektorowego, którego przedmiotem są:

a) dostawy sprzętu wojskowego, w tym wszelkich jego części, komponentów, podzespołów lub jego oprogramowania,

b) dostawy newralgicznego sprzętu, w tym wszelkich jego części, komponentów, podzespołów lub jego oprogramowania,

c) roboty budowlane, dostawy i usługi związane z zabezpieczeniem obiektów będących w dyspozycji podmiotów realizujących zamówienia w dziedzinach obronności i bezpieczeństwa lub związane ze sprzętem, o którym mowa w lit. a i b, i wszystkich jego części, komponentów i podzespołów związanych z cyklem życia tego produktu lub usługi,

d) roboty budowlane i usługi przeznaczone wyłącznie do celów wojskowych, newralgiczne roboty budowlane lub newralgiczne usługi.

O ile w zamówienia o których mowa w lit. a) i b) przywołanego art. 7 pkt. 36) uPZP, przeznaczone są do wysoce wyspecjalizowanych przedsiębiorstw, których działalność wymaga posiadania koncesji, o tyle zamówienia o których mowa w lit. c) i d) dostępne mogą być szerszemu gronu przedsiębiorstw działających w sektorze budowlanym, pod warunkiem spełnienia przez tychże określonych specyficznych wymogów.

Wśród potencjalnych zamówień w tym zakresie mogą pojawić się zamówienia w zakresie robót budowlanych takich jak, budowa obiektów testowych dla sprzętu wojskowego, budowa obiektów budowlanych dla sprzętu specjalistycznego, budowa magazynów amunicji, materiałów wybuchowych, budowa pasa startowego, schronów czy innej specjalnej infrastruktury.

Mam doświadczenie w ofertowaniu zamówień opartych o przepisy uPZP – czy to wystarczy?

Zamówienia w dziedzinach obronności i bezpieczeństwa jako specyficzny rodzaj zamówień publicznych, na gruncie uPZP objęty został odrębnymi regulacjami, charakteryzującymi się pewnymi odmiennościami proceduralnymi w stosunku do zamówień klasycznych opartych o przepisy uPZP.

Pierwszą z różnic w odniesieniu do „tradycyjnych” zamówień publicznych, jest określenie odmiennych progów stosowania przepisów ustawy uPZP, które zgodnie z obwieszczeniem prezesa Urzędu Zamówień Publicznych z 3 grudnia 2023 r. w sprawie aktualnych progów unijnych, ich równowartości w złotych, równowartości w złotych kwot wyrażonych w euro oraz średniego kursu złotego w stosunku do euro stanowiącego podstawę przeliczania wartości zamówień publicznych lub konkursów (M.P. poz. 1344), wynoszą odpowiednio 443 000 EUR dla dostaw i usług, oraz 5 538 000 EUR dla robót budowlanych.

Wyższy niż w przypadku zamówień „klasycznych” próg stosowania przepisów ustawy, pozwala Zamawiającemu z jednej strony na złagodzenie części restrykcji proceduralnych, a z drugiej na ograniczenie poziomu jawności postępowania. Co do zasady bowiem, udzielanie zamówień publicznych wymaga od zamawiających stosowania ogólnych zasad postępowania – w tym zasady jawności, która ze względu na ochronę informacji niejawnych, tajemnicy przedsiębiorstwa czy bezpieczeństwa państwa (interesu publicznego) doznaje pewnych ograniczeń.

Zasady udzielania zamówień w dziedzinie obronności i bezpieczeństwa na gruncie przepisów ustawy PZP zostały wyodrębnione, w ramach DZIAŁU VI w art. 395 i nast. uPZP.
Art. 395 uPZP, który w swej redakcji - delikatnie rzecz ujmując - nie ułatwia jego interpretacji wskazuje, że do zamówień w dziedzinach obronności i bezpieczeństwa:
1) stosuje się przepisy:

a) działu II: – z wyjątkiem art. 83, art. 87 ust. 2, art. 89 ust. 1 i 3, art. 91 ust. 2, art. 92, art. 94, art. 100–102, art. 110 ust. 2 i 3, art. 115 ust. 2, art. 125 ust. 2, 3 i 6, art. 126 ust. 1 i 2, art. 127, art. 222 ust. 2–5, art. 245 ust. 6 i art. 262, – rozdziału 3, z wyjątkiem art. 129 i art. 130 ust. 2, chyba, że przepisy niniejszego działu stanowią inaczej,

b) działu IV rozdziału 1, z wyjątkiem art. 311 ust. 1 i 3; 2) nie stosuje się przepisów art. 21–23, art. 72 ust. 1 pkt 5, art. 78 ust. 4, art. 442 ust. 1 i 2, art. 443, art. 446 i art. 448.

Wskazane w art. 395 ust 1 lit a) wyłączenia dotyczą:

1) art. 83 uPZP, - braku konieczności poprzedzania udzielenia zamówienia dokonaniem analizy potrzeb i wymagań;

2) art. 87 ust. 2 uPZP - wyłączenia sposobu przekazywania ogłoszeń wskazany w tymże przepisie; (sposób przekazywania ogłoszeń w postępowaniu o udzielenie zamówienia w dziedzinach obronności i bezpieczeństwa reguluje art. 399 uPZP);

3) art. 89 ust. 1 i 3 uPZP - wyłączenia sposobu przekazywania ogłoszeń informacyjnych (w tym zakresie dla zamówień w dziedzinach obronności i bezpieczeństwa przewidziano art. 402 dotyczący wstępnych ogłoszeń informacyjnych);

4) art. 91 ust. 2 PZP, - wyłączenia obowiązku podawania w dokumentach zamówienia powodów niedokonania podziału zamówienia na części;

5) art. 92 PZP wyłączenia dopuszczalności złożenia oferty wariantowej;

6) art. 94 PZP wyłączenie zastrzeżenia dotyczącego możliwości zastrzeżenia w ogłoszenia o zamówieniu, że o zamówienie mogą ubiegać się wyłącznie wykonawcy, którzy mają status zakładu pracy chronionej, spółdzielnie socjalne oraz inni wykonawcy, których głównym celem lub głównym celem działalności jest integracja osób marginalizowanych;

7) art. 100-102 PZP wyłączone zostają zapisy dotyczące sposobu opisu przedmiotu zamówienia (z uwagi na ich odmienne regulowane na podstawie zapisów szczególnych Działu VI uPZP);

8) art. 110 ust. 2 i 3 uPZP wyłączone zostają zapisy dotyczące procedury self-cleaning (oznacza to, że wykonawca, który podlega wykluczeniu z powodu zaistnienia przesłanek negatywnych, nie ma możliwości wykazania, że podjął działania naprawcze i zasługuje na ponowne dopuszczenie do postępowania);

9) art. 115 ust. 2 uPZP wyłączenia zapisów zezwalające na szczególny wymóg co do posadanych rocznych przychodów;

10) art. 125 ust. 2, 3 i 6 uPZP i wyłączenia zapisów dot. m.in. sposobu składania JEDZ;

11) art. 126 ust. 1 i 2 uPZP odnoszącego się do wezwania wykonawcy, którego oferta została najwyżej oceniona, do złożenia podmiotowych środków dowodowych oraz możliwości żądania dokumentów na każdym etapie postępowania;

12) art. 127 PZP określającego sytuację, kiedy zamawiający jest zwolniony z wzywania do złożenia podmiotowych środków dowodowych;

13) art. 222 ust. 2-5 PZP dotyczącego sposobu otwarcia ofert;

14) art. 245 ust. 6 PZP dotyczącego oszacowania kosztów cyklu życia z zastosowaniem wspólnej metody obliczania tych kosztów;

15) art. 262 PZP dotyczącego obowiązku zawiadomienia wykonawców o wszczęciu kolejnego postępowania o udzielenie zamówienia, w przypadku unieważnienia poprzedniego.

Postanowienia Rozdziału 3 - Tryby udzielania zamówień w dziedzinach obronności i bezpieczeństwa - Art. 410. i nast. uPZP, wskazują, że zamówienia w dziedzinach obronności i bezpieczeństwa mogą być udzielane w trybie przetargu ograniczonego lub negocjacji z ogłoszeniem (w tym również z możliwością zastosowania aukcji elektronicznej). Dopuszczalne są również: dialog konkurencyjny, negocjacje bez ogłoszenia oraz zamówienie z wolnej ręki, ale tylko w przypadkach określonych w przepisach. Stosowanie przepisów dotyczących przetargu nieograniczonego, partnerstwa innowacyjnego, dynamicznego systemu zakupów oraz konkursu zostały wyłączone, zgodnie z art. 395 ust 1 uPZP

Charakteryzując pokrótce podstawowe stosowane przy zamówieniach w dziedzinie obronności tryby, biorąc na pierwszy ogień Przetarg ograniczony, wnioski o dopuszczenie do udziału w postępowaniu składać mogą wszyscy zainteresowani, lecz do złożenia ofert zostaną zaproszeni jedynie tylko Wykonawcy, wyłonieni przez Zamawiającego. Zamawiający zaprasza do składania ofert tych wykonawców, których wnioski nie podlegały odrzuceniu i jednocześnie spełniają ustalone kryteria, oraz w liczbie ustalonej przez zamawiającego. W każdym przypadku liczba wykonawców, którym umożliwia się złożenie oferty musi być wystarczająca, aby zapewnić konkurencję i nie mniejsza niż 3.

Wartym zapamiętania jest fakt, że w przypadku zamówień w dziedzinach obronności i bezpieczeństwa zamawiający nie ma obowiązku udostępniania SWZ na stronie internetowej w odróżnieniu od postępowań w sprawie zamówień klasycznych.

Przechodząc do kolejnego, tryb negocjacji z ogłoszeniem polega na zaproszeniu do składania ofert i przeprowadzeniu negocjacji z wybranymi wykonawcami. Cechą charakterystyczną dla tego trybu jest umożliwienie wszystkim zainteresowanym wykonawcom składania wniosków o dopuszczenie do udziału w postępowaniu oraz zapraszanie przez Zamawiającego dopuszczonych Wykonawców do składania ofert wstępnych. Następnie prowadzone są między stronami negocjacje w celu ulepszenia treści ofert wstępnych, po których zakończeniu następuje składanie ofert ostatecznych. W tym trybie, w zakresie warunków, wymagań i opisu przedmiotu zamówienia nie mamy do czynienia z dokumentem SWZ – Zmawiający przygotowuje jedynie prostszy - Opis Potrzeb i Wymagań (OPiW)

Przepisy działu VI ustawy, uwzględniając specyfikę tych zamówień, zawierają regulacje umożliwiające zamawiającemu na określenie w opisie przedmiotu zamówienia realnych wymagań związanych z realizacją zamówienia, w tym w celu zapewnienia rzeczywistej ochrony informacji niejawnych (art. 406 i art. 407), bezpieczeństwa dostaw (art. 408), mających zapewnić terminowość i pewność dostaw, zwłaszcza w przypadku sytuacji kryzysowych (art. 408 ust. 3), w zakresie ograniczenia zakresu podmiotowego wykonawców (podwykonawców), stosowania odrębnego katalogu przesłanek wykluczenia (art. 405 ust. 2-8, ust. 1b i ust. 2) oraz odrzucenie oferty lub unieważnienie postępowania na podstawie przesłanek innych niż przesłanki wskazane w dziale II ustawy (art. 418).

Wykonawcy zainteresowani wzięciem udziału w postępowaniach o udzielenie zamówienia w dziedzinie obronności i bezpieczeństwa muszą mieć na względzie, że zgodnie z art. 401 ust. 2 uPZP Komunikacja, wymiana i przechowywanie informacji w postępowaniu musi zapewniać integralność, autentyczność i poufność informacji. Sama zaś formuła komunikacji między zamawiającym a wykonawcami zgodnie z ust. 1 przywołanego przepisu odbywa się, zgodnie z wyborem zamawiającego, za pośrednictwem operatora pocztowego, w rozumieniu ustawy z dnia 23 listopada 2012 r. - Prawo pocztowe, osobiście, przez posłańca, przy użyciu faksu lub przy użyciu środków komunikacji elektronicznej.

Ze względu na charakter zamówień, nie powinien dziwić fakt, iż wiele informacji związanych z procedurami i realizacją zamówień jest objętych klauzulą niejawności – w tym w kategorii tajemnicy państwowej.

Szczególne wymagania w zakresie poufności

Zamawiający mogą ograniczyć dostęp do dokumentów i procedur w tych postępowaniach, a wykonawcy ubiegający się o niejawne materiały muszą spełniać wymogi, takie jak np. posiadanie odpowiednich poświadczeń bezpieczeństwa wydawanych przez Agencję Bezpieczeństwa Wewnętrznego lub Służbę Kontrwywiadu Wojskowego.

Zamawiający może również wymagać, by zainteresowani wykonawcy zapoznali się z takimi dokumentami niejawnymi w czytelni w kancelarii tajnej zamawiającego.

Jak czytamy na stronie ABW
„W przypadku, gdy z wykonaniem umowy wiąże się dostęp do informacji niejawnych oznaczonych klauzulą „poufne”, „tajne” lub „ściśle tajne”, przedsiębiorca jest obowiązany posiadać odpowiednie świadectwo bezpieczeństwa przemysłowego. Świadectwo bezpieczeństwa przemysłowego jest dokumentem potwierdzającym zdolność przedsiębiorcy do zapewnienia ochrony informacji niejawnych, przed ich nieuprawnionym ujawnieniem w związku z realizacją umów lub zadań. Dodatkowo należy pamiętać, że odpowiednie uprawnienia (poświadczenie bezpieczeństwa, aktualne przeszkolenie w zakresie ochrony informacji niejawnych, stosowanie zasady „need-to-know”) powinni spełniać pracownicy/osoby zatrudnione przez przedsiębiorcę realizującego ww. umowy/zadania.
Świadectwa bezpieczeństwa przemysłowego wydaje Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego lub Służba Kontrwywiadu Wojskowego po przeprowadzeniu postępowania bezpieczeństwa przemysłowego, które ma na celu ustalenie czy przedsiębiorca posiada zdolność do ochrony informacji niejawnych w różnych aspektach, jak np.: finansowym, organizacyjnym czy też kadrowym. W ramach postępowania bezpieczeństwa przemysłowego prowadzane jest sprawdzenie przedsiębiorcy i postępowania sprawdzające wobec osób mających uzyskać dostęp do informacji niejawnych.”

Na stronie internetowej wskazanej wyżej Instytucji, Wykonawcy zainteresowani uzyskaniem takiego świadectwa lub odpowiednich poświadczeń, mogą znaleźć nie tyko opis samego procesu uzyskania tychże, ale i inne potrzebne informacje w wyżej wskazanym zakresie.

Wykonawcy zagraniczni – nowe przepisy promujące local content

Art. 404 ust. 3 dodany ustawą z dnia 9.07.2025 r. (Dz.U. z 2025 r. poz. 1165), która wchodzi w życie 9.09.2025 r. wprowadza zapisy pozwalające Wykonawcy niejako „zaburzać” zasady wolnej konkurencji i promować tym samym wykonawców krajowych, „Unijnych”, pochodzących z obszaru EOG lub innych państw z którymi Rzeczpospolita polska ma podpisaną Umowę międzynarodową. Wprowadzony, acz nie obowiązujący w dniu publikacji niniejszego artykułu przepis brzmi”

„Zamawiający, w odniesieniu do wykonawców pochodzących z innych państw niż państwa wymienione w ust. 1 [tj. jednym z państw członkowskich Unii Europejskiej, Europejskiego Obszaru Gospodarczego lub państwie, z którym Unia Europejska lub Rzeczpospolita Polska zawarła umowę międzynarodową dotyczącą tych zamówień] lub robót budowlanych, dostaw i usług pochodzących z tych państw, może określić warunki zamówienia mniej korzystne niż w odniesieniu do wykonawców pochodzących z państw wymienionych w ust. 1 lub robót budowlanych, dostaw i usług pochodzących z tych państw.”

Kto podlega wykluczeniu z postępowania? (przesłanki wykluczenia)

W zakresie kwalifikacji podmiotowej Wykonawców i podstaw wykluczenia Wykonawców, oprócz przesłanek obligatoryjnych wskazanych w treści art. 108 u PZP na podstawie delegacji z art. 405 ust 1 uPZP, Zamawiający mogą uwzględnić również przesłanki fakultatywne, na podstawie art. 405 ust 2, spośród których wyszczególnić można uprawnienie do wykluczenia wykonawcy:

1) względem którego podjęto decyzję o cofnięciu poświadczenia bezpieczeństwa, o której mowa w art. 33 ust. 11 pkt 1 ustawy z dnia 5 sierpnia 2010 r. o ochronie informacji niejawnych

2) który naruszył zobowiązania w zakresie bezpieczeństwa informacji lub bezpieczeństwa dostaw

3) którego uznano za nieposiadającego wiarygodności niezbędnej do wykluczenia zagrożenia dla obronności lub bezpieczeństwa państwa, także w inny sposób niż w drodze wydania decyzji o cofnięciu świadectwa bezpieczeństwa przemysłowego, o której mowa w art. 66 ustawy z dnia 5 sierpnia 2010 r. o ochronie informacji niejawnych

4) do którego mają zastosowanie fakultatywne przesłanki wykluczenia o których mowa w art. 109 uPZP
[…]

5) będącego osobą fizyczną, która naruszyła zobowiązania dotyczące bezpieczeństwa informacji lub bezpieczeństwa dostaw, w związku z wykonaniem, niewykonaniem lub nienależytym wykonaniem zamówienia;

6) jeżeli urzędujący członek jego organu zarządzającego lub nadzorczego, wspólnik spółki w spółce jawnej lub partnerskiej albo komplementariusz w spółce komandytowej lub komandytowo-akcyjnej lub prokurent naruszył zobowiązania dotyczące bezpieczeństwa informacji lub bezpieczeństwa dostaw w związku z wykonaniem, niewykonaniem lub nienależytym wykonaniem zamówienia.
Potwierdzanie spełnienia warunków zgodnie z art. 405 ust. 4 i 5. Następuje poprzez złożenie oświadczania, o którym mowa w art. 125 ust 1. uPZP (oświadczenie JEDZ) z tą różnicą względem Zamówień tradycyjnych, że składa się je wraz z podmiotowymi środkami dowodowymi, które łącznie z oświadczeniem muszą potwierdzać brak podstaw wykluczenia i spełnianie warunków udziału w postępowaniu nie później niż na dzień składania wniosków o dopuszczenie do udziału w postępowaniu.

Choć przepisy w tym zakresie wydają się czytelne, problematyka ta otarła się o orzecznictwo Krajowej Izby Odwoławczej.

W Wyroku KIO z dnia 18 lutego 2025 r. w sprawie pod sygnaturą KIO 198/25 czytamy „W przypadku zamówień w dziedzinach obronności i bezpieczeństwa, dokumenty składane przez wykonawców m.in. w celu wykazania braku podstaw do wykluczenia z postępowania muszą potwierdzać stan nie późniejszy niż na dzień składania ofert lub wniosków, co wynika wprost z treści art. 405 ust. 5 ustawy Prawa zamówień publicznych.”

Z kolei w Wyroku Krajowej Izby Odwoławczej z dnia 16 września 2024 r. w sprawie pod sygnaturą KIO 3376/24

„W przypadku zamówień z dziedziny obronności i bezpieczeństwa, stosowanie art. 125 ust. 3 ustawy z dnia 11 września 2019 roku – Prawo zamówień publicznych zostało wyłączone zgodnie z treścią art. 395 ust. 1 pkt 1 lit. a) tiret pierwszy. Oznacza to, że w przypadku tych zamówień nie obowiązuje zasada wstępnego potwierdzania spełniania warunków udziału oraz braku podstaw wykluczenia, a następnie potwierdzania tego stanu rzeczy odpowiednimi środkami dowodowymi. Zasadą jest, że już wraz z wnioskiem o dopuszczenie do udziału w postępowaniu lub ofertą należy przedłożyć stosowne środki dowodowe. To samo dotyczy uzupełniania podmiotowych środków dowodowych, które mają potwierdzać określone okoliczności na dzień składania wniosków o dopuszczenie do udziału w postępowaniu lub ofert. Wyłączenie stosowania przepisów w stosunku do zamówień z dziedziny obronności i bezpieczeństwa zawarte w art. 395 ust. 1 pkt 1 lit. a) tiret pierwszy, nie dotyczy przepisu art. 128 ust. 2 tej ustawy. Jednakże w przypadku zamówień obronnych ustawa zawiera regulację szczególną – art. 405 ust. 5 - który nakazuje przeprowadzanie weryfikacji podmiotowej wykonawcy na dzień składania wniosku o dopuszczenie do udziału w postępowaniu (lub odpowiednio oferty), wobec czego to stan na ten właśnie moment wykazywać mają dowody składane przez wykonawców, żądane przez zamawiającego w zakresie określonym w ogłoszeniu o zamówieniu. W konsekwencji należy uznać, że również wykonawca, który składając wniosek o dopuszczenie do udziału w postępowaniu nie wykazał za pomocą wymaganych w ogłoszeniu o zamówieniu podmiotowych środków dowodowych braku podstaw do wykluczenia, w odpowiedzi na wezwanie do ich uzupełnienia, ma obowiązek przedstawienia takich oświadczeń lub dokumentów, które wykażą, że w chwili składania wniosku nie zachodziły podstawy do wykluczenia wykonawcy z postępowania.”

Orzecznictwo to pokazuje, że Wykonawcy miewają problemy z prawidłowym i odpowiadającym odrębnym od tradycyjnych zamówień publicznych wymaganiom.

Podsumowanie

Zważywszy na zwiększone nakłady na poziomie wydatków z budżetu Państwa jak i na szczeblu Unii Europejskiej, na wydatki w dziedzinie obronności i bezpieczeństwa, spodziewać należy się wzrostu potencjalnej liczby zamówień publicznych w tym obszarze. Wprowadzone przepisy pozwalające Zamawiającym na swoiste „faworyzowanie” wykonawców krajowych i „Unijnych” zwiększa szanse na uzyskanie większej liczby punktów.

Potencjalnie zainteresowani udziałem w takich zamówieniach Wykonawcy, muszą pamiętać zarówno o odrębnościach formalnych takich zamówień w stosunku do zamówień klasycznych, jak i nierzadko o konieczności przedsiębrania dodatkowych – nierzadko czasochłonnych – czynności (np. uzyskanie poświadczenia bezpieczeństwa, świadectwa bezpieczeństwa przemysłowego, koncesji czy zapewnienia dostępu do kancelarii tajnej).

Gąszcz przepisów z jednej strony odwołujących do zamówień klasycznych, z drugiej regulujących wprost ten odrębny rodzaj zamówień, szereg wymogów związanych z innymi przepisami prawa (szczególnie w obszarze ochrony informacji niejawnych i zasad poufności) nie powinny odstraszać potencjalnych Wykonawców od udziału w bądź co bądź lukratywnych i kluczowych z perspektywy interesu Państwa przedsięwzięciach. Umiejętne odczytywanie wymagań Zamawiającego, przy wsparciu doświadczonego prawnika pozwoli zwiększyć swoje szanse na pozyskanie i realizację takiego Zamówienia.

Autor: Aleksander Gałuszko, prawnik w zespole obsługi inwestycji i zamówień publicznych DSK Kancelaria